محمد محسنی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در گفت‌وگویی تفصیلی به تشریح عملکرد این اداره‌کل از آذر ۱۴۰۱ تا پایان سال ۱۴۰۳ پرداخت.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به اقدامات گسترده انجام شده در سه حوزه اصلی مأموریتی این اداره‌کل، یعنی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، تأکید کرد: هدف ما توسعه پایدار مبتنی بر ظرفیت‌های بومی، تاریخی و طبیعی استان هرمزگان است؛ توسعه‌ای که هم‌راستا با توانمندسازی جوامع محلی و تقویت اقتصاد مردمی پیش برود.

او با بیان اینکه در حوزه ساختار اداری گام‌های مهمی برداشته شده، افزود: یکی از پایه‌های اصلی توسعه متوازن، حضور فعال ادارات میراث فرهنگی در سطح شهرستان‌هاست، در همین راستا، از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ۸ اداره و نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان‌های پارسیان (گاوبندی)، بندرلنگه، بستک، بندرخمیر، حاجی‌آباد، بشاگرد، سیریک و ابوموسی فعال و روسای آن منصوب شدند.

محسنی با اشاره به ارتقا سطح رفاهی کارکنان گفت: در سه سال گذشته، با هدف ارتقای انگیزه، حفظ سرمایه انسانی و افزایش بهره وری، اقدامات موثری در حوزه بهبود سطح رفاهی کارکنان شامل: تشکیل تعاونی مسکن، پرداخت تسهیلات کم بهره، برگزاری سفرهای زیارتی، دوره های آموزشی و ... در دستور کار قرار گرفت. 

میراث فرهنگی؛ از حفاظت آثار تا حضور در فهرست جهانی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به اینکه مرمت و حفاظت آثار تاریخی یکی از مسئولیت‌های سنگین ما در استان پهناور هرمزگان است که با محدودیت اعتبارات مواجه است، اظهار کرد: با این حال، در سه سال اخیر توانستیم 16 اثر تاریخی را مرمت و ساماندهی کنیم که از آن جمله می‌توان به مرمت بافت های تاریخی کنگ و لافت، ساماندهی معبد هندوها، مسجد دومحرابه بندرکنگ، محوطه حمام گپ، حفاظت اضطراری مسجد ـ مدرسه محمدیه دژگان، ساماندهی حریم قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز، تعمیر و تجهیز مخزن موزه خیلج فارس بندرعباس، قلعه فین، قلعه هشنیز، بادگیرهای بندر پل، عمارت فکری، بادگیرهای بندرکنگ، قلعه مغویه، خانه کاظم و  مسجد جامع بستک اشاره کرد.

او با اشاره به کمبود منابع مالی برای حفاظت از آثار تاریخی گفت: متأسفانه اعتباراتی که برای مرمت و نگهداری بناهای تاریخی در اختیار استان قرار می‌گیرد، با نیاز واقعی ما فاصله زیادی دارد. از همین رو با تعامل با سایر دستگاه‌ها، ورود خیرین و اولویت‌بندی پروژه‌ها تلاش کردیم این شکاف را مدیریت کنیم.

محسنی اضافه کرد: احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی برای ما صرفاً حفاظت از یک اثر نیست، بلکه تبدیل آن به یک فرصت فرهنگی و اقتصادی است که در همین راستا ۸ اثر تاریخی از جمله خانه عارفی لافت، مدرسه شریعتی هرمز، حمام گله‌داری بندرعباس، خانه صنایع دستی بندرلافت، خانه یونسی، خانه بحری، خانه صنایع دستی و خانه هنرمندان بندرکنگ مرمت و مورد بهره‌برداری قرار گرفتند. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان افزود: همچنین در حوزه ثبت آثار، ۴ اثر طبیعی، ۳۰ اثر غیرمنقول، ۶ اثر ناملموس و یک اثر منقول به ثبت رسیدند و کاروانسرای بستک نیز در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت.

او درباره کشفهای باستانشناسی نیز گفت: کشف محوطه چندصد هزار ساله دهتل و نخستین محوطه پیش از تاریخی در جزیره هرمز، حاصل تلاش مستمر همکاران باستان‌شناس ما در این سال‌هاست. این یافته‌ها افق‌های تازه‌ای برای مطالعه تاریخ کهن این سرزمین باز می‌کند.

گردشگری؛ توسعه زیرساخت، رونق آموزش و نگاه به دریا 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه گردشگری و سرمایه گذاری گفت: با رویکردی منسجم، هم‌افزای و با تمرکز بر توسعه متوازن، تلاش شد تا ضمن بهبود زیرساخت‌های گردشگری، آموزش نیروی انسانی و جلب سرمایه‌گذاران، مسیر توسعه پایدار گردشگری در هرمزگان هموار شود. 

او اظهار کرد: چاپ بیش از 350 هزار نسخه اقلام تبلیغاتی شامل نقشه، کتابچه، بنر و پوستر در ایام نوروز یکی از گام‌های مؤثر در معرفی ظرفیت‌های گردشگری استان به مسافران نوروزی بود. همچنین در همین ایام، بیش از ۱۰۰ نوروزگاه و رویداد فرهنگی در سراسر استان برگزار کردیم که با استقبال گسترده گردشگران و مردم محلی روبرو شد.

محسنی با تأکید بر نقش نیروی انسانی متخصص در توسعه گردشگری گفت: آموزش ۳۳۹۵ نفر در حوزه‌های گوناگون گردشگری نشان‌دهنده نگاه راهبردی ما به توانمندسازی منابع انسانی است. همچنین راه‌اندازی هنرستان گردشگری در دو رشته هتلداری و گردشگری، اقدامی مهم برای پیوند آموزش با اشتغال است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با بیان اینکه زیرساخت، ستون اصلی توسعه گردشگری است، اظهار کرد: ایجاد و تکمیل ۵۸ زیرساخت گردشگری شامل کمپینگ، برق‌رسانی، ایجاد راه دسترسی، آبرسانی، آلاچیق و سرویس‌های بهداشتی در نقاط مختلف استان از جمله برنامه‌هایی بوده که توانسته دسترسی گردشگران به جاذبه‌های کمتر دیده‌شده را تسهیل کند.

محسنی با اشاره به حمایت‌های مالی از فعالان این حوزه افزود: در این مدت، ۲۰۶۴ میلیارد ریال تسهیلات گردشگری پرداخت شد که نقش موثری در راه‌اندازی پروژه‌های کوچک و متوسط ایفا کرد. همچنین صدور ۳۳۷ موافقت اصولی برای احداث تأسیسات گردشگری، ۲۸ مجوز بند ب و ۲۵ مجوز ایجاد تأسیسات، نشان از پویایی فضای سرمایه‌گذاری در این استان دارد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان عنوان کرد: در قالب ۳۴ جلسه کمیته فنی سرمایه‌گذاری گردشگری، بیش از 512 طرح مورد بررسی قرار گرفت. از سوی دیگر، شرکت در 12 نمایشگاه ملی و استانی کمک کرد تا برند گردشگری هرمزگان در سطح کشور بیشتر شناخته شود.

او را برگ برنده هرمزگان در توسعه پایدار خواند و گفت: با توجه به موقعیت بی‌نظیر هرمزگان در هم‌جواری با خلیج‌فارس، توسعه گردشگری دریایی را به‌عنوان یکی از راهبردهای اصلی استان دنبال می‌کنیم. برگزاری اولین تور گردشگری دریایی بندرعباس به جزیره هنگام، راه‌اندازی خط کشتیرانی تفریحی بندرعباس ـ لارک و هنگام و نیز تشکیل میز ملی گردشگری دریایی از جمله اقدامات کلیدی ما در این حوزه است.

 محسنی افزود: در همین راستا، افزایش ظرفیت تردد گردشگران به جزیره ابوموسی نیز با همکاری دیگر نهادها در دستور کار قرار گرفت و در کنار آن، شناسایی پهنه‌های گردشگری ساحلی و تهیه ۵۰ پروژه پیشران اقتصاد دریا محور، افق‌های تازه‌ای پیش‌روی گردشگری استان گشوده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان خاطر نشان کرد: در حوزه خدمات عمومی نیز تجهیز و ساماندهی بیش از ۱۰۰۰ سرویس بهداشتی در مسیرهای مواصلاتی استان و نصب ۴۰ تابلو راهنمای سرویس‌های بهداشتی از اقداماتی بود که رضایت عمومی گردشگران را به همراه داشت.

او از ثبت ۴ رویداد فرهنگی در فهرست ملی گردشگری کشور خبر داد و گفت: رویدادهای شاخصی مانند خواجه عطا، جشن انبه و یاسمین گل، رزیف و سور و سرنا اکنون به عنوان عناصر جذب گردشگر در تقویم فرهنگی کشور جای دارند.

محسنی  با اشاره به تلاش برای حل مشکلات قانونی و اجرایی پهنه‌های گردشگری گفت: در یازده شهرستان تعیین محدوده پهنه‌های گردشگری و اخذ استعلام‌های قانونی انجام شده و جلسات متعددی با نهادهای مرتبط برای رفع موانع برگزار شده است. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان افزود: همچنین سرانه گردشگری 30 درصد افزایش داشته و 30 هکتار زمین برای توسعه گردشگری جزیره ابوموسی پیگیری کردیم.

او در خصوص بهره برداری از تاسیسات گردشگری و افزایش 12 درصدی تختهای اقامتی اشاره کرد و  گفت: در سه سال گذشته 67 واحد تاسیسات گردشگری شامل هتل، هتل آپارتمان، اقامتگاه بومگردی، مهمانپذیر، سفره خانه سنتی، خانه مسافر، گردشگری کشاورزی، مرکز گردشگری ساحلی دریایی به بهره برداری رسیده است. 

محسنی با اشاره به اینکه برای اولین بار گواهینامه کسب و کارهای گردشگری فضای مجازی در استان صادر شده افزود: همچنین برای 35 نفر از راهنمایان گردشگری استان، کارت راهنمای گردشگری صادر شده است. 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به تدوین ۳۵ پروژه پیشران گردشگری گفت: به آینده گردشگری استان با امید نگاه می‌کنیم و باور داریم با توسعه متوازن، هم‌افزایی دستگاه‌ها و توجه به آموزش، زیرساخت و نوآوری، می‌توانیم هرمزگان را به قطب اول گردشگری دریایی و فرهنگی کشور تبدیل کنیم.

صنایع دستی؛ توسعه زیرساخت‌ها، آموزش و هویت‌بخشی

او با اشاره به تلاش‌های گسترده در حوزه صنایع‌دستی گفت: با هدف حمایت از تولیدگران، توسعه مشاغل خانگی و ارتقاء سطح اقتصادی هنرمندان، در این مدت بیش از ۳۲ هزار و ۸۶۸ فقره مجوز صنایع‌دستی صادر یا تمدید شده است.

محسنی با بیان اینکه آموزش زیربنای توسعه در حوزه صنایع‌دستی است، افزود: از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، بیش از ۱۱ هزار و ۷۵۱ نفر در رشته‌های گوناگون صنایع‌دستی آموزش دیده‌اند. این آموزش‌ها با اولویت مناطق روستایی، مرزی و جزایر انجام شد تا فرصت‌های برابر برای توانمندسازی زنان و جوانان در سراسر استان فراهم شود.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان به تلاش در حوزه حفاظت از مالکیت معنوی آثار نیز اشاره کرد و اظهار کرد: در این سال‌ها، 23 اثر صنایع‌دستی استان مهر اصالت و 6 اثر نشان فاخر صنایع‌دستی دریافت کردند که این اقدام علاوه بر صیانت از اصالت آثار، گامی مؤثر برای برندینگ فرهنگی منطقه است.

او با تأکید بر نقش تسهیلات در رونق بازار صنایع‌دستی گفت: طی این سه سال، ۱۲۰۳ میلیارد ریال تسهیلات در اختیار فعالان صنایع‌دستی قرار گرفته که منجر به ایجاد بیش از ۳۳۳۷ فرصت شغلی مستقیم شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان همچنین از بیمه شدن ۳۳۹ هنرمند صنایع‌دستی خبر داد و گفت: بیمه‌شدن این افراد نتیجه پیگیری مداوم این اداره‌کل برای تثبیت امنیت شغلی هنرمندان است. 

محسنی از استانداردسازی دو رشته بومی گلابتون‌دوزی و حصیربافی به‌عنوان اقدامی مهم برای کیفیت‌بخشی به تولیدات محلی یاد کرد و افزود: ثبت روستای بهمنی به‌عنوان روستای ملی حصیربافی از افتخارات صنایع‌دستی استان است که با مشارکت مردم و هنرمندان این روستا و با برنامه‌ریزی دقیق محقق شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان همچنین گفت: رشته سنتی و فراموش‌شده چادرشب‌بافی با شناسایی استادکاران باقی‌مانده و انتقال دانش به نسل جدید، دوباره به چرخه تولید بازگشته و در حال احیاست.

او افزود: در ایام نوروز سه سال، بیش از ۴۰۰ غرفه صنایع‌دستی در سراسر استان برپا شد که فرصت خوبی برای معرفی هنرمندان به گردشگران و افزایش فروش مستقیم آثار بود.

محسنی بیان کرد: برگزاری چهارشنبه‌بازارهای صنایع‌دستی در محوطه معبد هندوها با استقبال کم‌نظیر شهروندان و گردشگران روبرو شد و به یکی از رویدادهای مستمر فرهنگی بندرعباس تبدیل شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به ایجاد زیرساخت‌های دائمی عرضه صنایع دستی گفت: در جزیره هرمز، بازارچه صنایع‌دستی با ۴۸ غرفه ساخته و تحویل شهرداری این شهر شده است. این بازارچه با هدف تقویت اقتصاد بومی و معرفی تولیدات هنرمندان جزیره طراحی شده و ظرفیت بزرگی برای توسعه گردشگری فرهنگی در هرمز به شمار می‌رود.

او اضافه کرد: خانه صنایع‌دستی بندرلافت نیز با هدف آموزش، تولید و عرضه آثار در فضایی سنتی راه‌اندازی شد و هم‌اکنون هنرمندان فعالی در آن مشغول به‌کار هستند.

محسنی افزود: همچنین، برگزاری یک نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در بندرعباس با حضور هنرمندان سراسر کشور، فرصتی برای تبادل دانش، بازاریابی گسترده و تعامل میان تولیدگران ایجاد کرد.

جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان اظهار کرد: آنچه در این گزارش مرور شد، تنها بخشی از تلاش‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات گسترده‌ای است که در طول سه سال گذشته با همت مجموعه کارکنان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان، همراهی مدیران شهرستانی، مشارکت جوامع محلی و حمایت مسئولان استانی و ملی به ثمر نشست.

او افزود: با وجود محدودیت‌های اعتباری و چالش‌های ساختاری، مسیر توسعه در سه حوزه مأموریتی این اداره‌کل با نگاه راهبردی، گام‌های استوار و توجه به ظرفیت‌های بومی استان ترسیم شده و ادامه دارد.

محسنی عنوان کرد: ما بر این باوریم که با تقویت زیرساخت‌ها، توانمندسازی نیروی انسانی، جذب سرمایه‌گذاری هدفمند، صیانت از هویت فرهنگی و بهره‌برداری هوشمندانه از میراث طبیعی و تاریخی، می‌توان آینده‌ای روشن برای هرمزگان ساخت؛ آینده‌ای که در آن، فرهنگ و هنر، گردشگری پایدار و صنایع‌دستی بومی نقش محوری در توسعه همه‌جانبه استان ایفا کنند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان تاکید کرد: ضمن قدردانی از همراهی تمامی دلسوزان این سرزمین، دست همه فعالان، هنرمندان، سرمایه‌گذاران، پژوهشگران و کنشگران اجتماعی را برای همکاری‌های بیشتر در مسیر توسعه پایدار می‌فشاریم.