یک‌شنبه؛20 آبان 1403

علم پیغمبر آیین تاریخی محرم در میناب

یک‌شنبه؛14 مرداد 1403

گزارش خبری


 

 

«علم پیغمبر» از جمله آیین­هایی تاریخی است که نزد مردم میناب و استان هرمزگان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و از همین رو نیز همه ساله در پنجم محرم افراد زیادی از نقاط مختلف استان هرمزگان و کشور برای شرکت در این مراسم وارد شهر میناب می­شوند.

این آیین چون ویژه عَلَمی است که به نام پیغمبر نامگذاری شده (هر علم به نام یکی از ائمه نامگذاری می­شود) علم پیغمبر نام دارد و همچنین به دلیل اینکه در روز پنجم محرم برگزار می­شود به آن عَلَم پنجم نیز می­گویند. 

 

در میناب علم­ها را از اول محرم می­بندند و در حسینیه می­گذارند. هر زیارتگاه یک علم دارد که شست­و­شو و پوشش آنها از روزهای نخست محرم شروع می شود. 

چهارده علم به نام چهارده معصوم برای مراسم محرم آماده می شود. این علم­ها همگی شکل یکسان دارند که با رنگ پارچه  (که بر علم­ها می پوشانند) و تیغه سر علم­ها از هم متمایزند. 

عَلَم حضرت ابوالفضل (ع)، دو علمان، امام رضا (ع)، زین العابدین (ع)، امام حسن (ع)، علم رسول‌الله (ص) و علم صاحب الزمان (عج) از علم‌های مشهور این شهر میناب به شمار می‌روند.

علم پیغمبر (ص) و علم صاحب الزمان (عج)، بسیار مورد توجه مردم میناب است به گونه‌ای که صبح روز پنجم تنه علم پیغمبرکه حدود 6 متر طول دارد و از قداستی ویژه برخوردار است با احترام خاصی توسط متولیان حسینیه و برگزاری مراسم تا محل رودخانه شهر برده و با آب رودخانه غسل داده می­شود.

چوب علم از شاخه‌های درخت لور (انجیر معابد که در میناب به وفور یافت می‌شود) است. 

معمولا علم صاحب زمان را حرکت نمی­دهند و توسط مردم در حسینیه مربوط با آب و گلاب غسل داده می­شود. چون معتقدند امام زمان خودشان در این روز حضور دارند. (مهمترین  بخش این مراسم همین عمل غسل علم­ها است) سپس علم­ها را با پارچه­های مختلف می­پوشانند.

علم پیغمبر را چهارده خلعت به نشانه چهارده معصوم و علم صاحب الزمان را هفت خلعت پوشانده و هرکدام از خلعت ها با هفت بند در هفت جای تنه ثابت می شود. این عمل توسط ریش سفیدان و متولیان معتمد انجام می­شود.

به هنگام بستن علم (پوشاندن آن به وسیله پارچه‌های نذری و یا خریداری شده) کسانی که از صدای زیبایی برخوردارند چاوش می‌خوانند.

کار بستن علم تقریبا از ساعت 8 صبح تا 12 ظهر به طول می‌انجامد و در طول این مدت خیل مشتاقان و مردمی که از اقصی نقاط هرمزگان به میناب آمده‌اند در ماتم قلعه (حسینیه رسول الله) اجتماع کرده و مشغول تسبیح، ذکر و یا مرثیه هستند. 

پس از پوشاندن علم با پارچه‌های سبز و قرمز نذری و بستن علم و مابقی علم­ها (که منتسب به ائمه اطهار (ع) هستند) در حسینیه ماتم قلعه، مردم از مناطق مختلف شهری و روستایی میناب به حسینیه می‌آیند.

پس از حضور مردم در حسینیه و برپایی مراسم نوحه­خوانی و سینه­زنی سنتی، در حدود ظهر شرعی علم پیغمبر به دیدن علم صاحب الزمان می­رود. لحظه نزدیک شدن این دو علم و وقتی که گلدسته­های این دو علم را به هم می­زنند و دو علم با هم برخورد می­کنند، اوج لحظه معنوی است.

در این هنگام مردم تلاش می­کنند تا خود را به علم برسانند و اعتقاد دارند هرکس بتواند دست خود را به علم ها برساند حاجت و خواسته­اش برآورده می­شود.

آیین علم پیغمبر در واقع شیوه‌ای عزاداری با هدف زنده نگه داشتن عاشورا، حماسه حسینی و ابراز ارادت به شهدای کربلاست که از دیرباز در میناب مطرح بوده و برپایی آن جنبه مردمی دارد.

قدمت این مراسم در میناب به 400 سال می­رسد و به ترتیب توسط حاج عبدالصمد عبدالصمدی، کربلایی عبدالرسول عبدالصمدی، کربلایی عباس عبدالصمدی و مشهدی احمد عبدالصمدی برگزار شده و هم اکنون به نسل کنونی رسیده است.

 

وضعیت پایداری

آیین علم پیغمبر با توجه به اعتقادات مذهبی مردم و احترام خاصی که برای  ائمه اطهار قائلند هرساله در میناب و روستاهای آن به صورت پرررنگی برگزار می­شود. 

آیین علم پیغمبر در سال 1395 به شماره 1289 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

نوشتن نظر